Εκατομμύρια λάτρεις των χειμερινών σπορ καταλήγουν κάθε χρόνο σε τμήματα επειγόντων περιστατικών, εξαιτίας τραυματισμών που προκύπτουν κατά τη διάρκεια της ενασχόλησής τους με αυτά. Το χιόνι και ο πάγος αποτελούν πεδίο χαράς και ικανοποίησης της ανάγκης τους για υψηλή ταχύτητα και αδρεναλίνη, ιδιαίτερα αυτή την εποχή που υπάρχει περισσότερος ελεύθερος χρόνος. Όμως, η έλλειψη σωστής προετοιμασίας και συχνά απρόβλεπτοι παράγοντες γίνονται οι αιτίες ατυχημάτων που τους βάζουν σε άλλου είδους περιπέτειες…

«Ενώ οι κρύες μέρες του χειμώνα χαλάνε τη διάθεση και αδρανοποιούν μερικούς ανθρώπους, για άλλους αποτελούν την τέλεια ευκαιρία για άθληση και παιχνίδι. Πράγματι, πολλά αθλήματα όπως το σκι, το σνόουμπορντ, το πατινάζ, το snowkiting, το snowmobiling προσφέρουν τη συγκίνηση της περιπέτειας, αλλά ταυτόχρονα είναι από τα πιο επικίνδυνα σπορ όσον αφορά τους τραυματισμούς. Η κούραση φαίνεται να είναι συχνή αιτία, δεδομένου ότι ο κύριος όγκος τους συμβαίνει προς το τέλος της ημέρας, όταν οι άνθρωποι καταβάλλουν υπερπροσπάθεια», μας εξηγεί ο Δρ. Παναγιώτης Πάντος, υπεύθυνος των τμημάτων Άνω Άκρου και Αθλητικών Κακώσεων στην Osteon Orthopedic & Spine Clinic.

Από όλα τα χειμερινά σπορ, το σκι, το σνόουμπορντ και το έλκηθρο κατατάσσονται στα πιο επικίνδυνα. «Εξαιτίας των υψηλών ταχυτήτων που αναπτύσσουν οι αθλητές πάντοτε ελλοχεύει ο κίνδυνος τραυματισμού ακόμη και των πιο έμπειρων. Οι διαρκώς μεταβαλλόμενες καιρικές συνθήκες που επικρατούν στο βουνό, η άγνωστη εδαφική μορφολογία και απρόβλεπτοι παράγοντες οδηγούν συχνά σε ατυχήματα. Είναι αυτονόητη, λοιπόν, η λήψη όλων των προστατευτικών μέτρων, όπως πλήρης και αξιόπιστος εξοπλισμός, ειδική ένδυση και υπόδηση, πριν από την έναρξη της δραστηριότητας», συμβουλεύει. Βέβαια, αυτό δεν σημαίνει ότι τα διάφορα προστατευτικά αξεσουάρ προφυλάσσουν  απολύτως το μυοσκελετικό σύστημα. Κι αυτό διότι τα υλικά τους δεν απορροφούν όλους τους κραδασμούς και τις πιέσεις που δέχεται όταν υπάρξει πρόσκρουση σε σκληρή επιφάνεια με ταχύτητα.

Στα πολυπληθέστερα αθλήματα στη χώρα μας, το σκι και το σνόουμπορντ, προκύπτουν οι ίδιοι τραυματισμοί, αλλά τα ποσοστά είναι διαφορετικά. Ο πιο συνηθισμένος τραυματισμός στους σκιέρ είναι η ρήξη του πρόσθιου χιαστού συνδέσμου. Τόσο ο εξοπλισμός όσο και οι φυσικές απαιτήσεις του αλπικού σκι μπορούν να εκθέσουν την άρθρωση του γόνατος σε υψηλά επίπεδα φόρτισης, τα οποία μπορούν να «τεντώσουν» τον συγκεκριμένο σύνδεσμο, προκαλώντας τη μερική ή ολική ρήξη του. «Συνηθέστερα προκύπτει όταν ο αθλητής που έχει λυγισμένα γόνατα τεντώσει προς τα πίσω το χέρι το οποίο βρίσκεται στην ανηφόρα και τοποθετήσει το βάρος στην εσωτερική γωνία του σκι που είναι προς την κατηφόρα, στρίβοντας το γόνατο. Για να μην τραυματιστεί πρέπει να αποφύγει την πτώση κι αυτό είναι τις περισσότερες φορές εφικτό, ενώνοντας τα σκι και τεντώνοντας τα γόνατα», συμβουλεύει ο Δρ. Βασίλειος Σακελλαρίου, επικεφαλής του Τμήματος Επανορθωτικής & Ελάχιστα Επεμβατικής Χειρουργικής Ισχίου – Γόνατος της κλινικής.

Επειδή δε το σκι είναι το μόνο χειμερινό άθλημα στο οποίο οι αθλητές χρησιμοποιούν τακτικά τα χέρια και τους καρπούς, είναι πιο επιρρεπείς σε τραυματισμούς σ’ αυτά, από ό,τι όσοι κάνουν πατινάζ για παράδειγμα. Ο πιο συχνός είναι η ρήξη του ωλενίου πλαγίου συνδέσμου του αντίχειρα («αντίχειρας του σκιέρ»), αφού αντιπροσωπεύει το 8-10% όλων των τραυματισμών. Όπως μας εξηγεί ο υπεύθυνος του τμήματος Άκρας Χειρός της Osteon Δρ. Γεώργιος Μάζης, συνήθως προκύπτει όταν ο αθλητής πέφτει και στρέφει το χέρι και τον αντίχειρα προς τα πίσω, κρατώντας τη λαβή του μπατόν. «Μόνον η μη χρήση του ιμάντα του μπαστουνιού μπορεί να λειτουργήσει προστατευτικά», σημειώνει. Άλλος συνήθης τραυματισμός είναι στον καρπό. Οφείλεται δε σχεδόν πάντα σε πτώση και γι’ αυτό συμβαίνει ως επί το πλείστον σε εκείνους που ασχολούνται με το σνόουμπορντ.

Σε πτώσεις οφείλονται και οι τραυματισμοί στους μαλακούς ιστούς του ώμου. Η ρήξη στροφικού πετάλου είναι ο πιο κοινός στη συγκεκριμένη άρθρωση. «Για την πρόληψη του τραυματισμού του ώμου, είναι σημαντικό οι αθλητές να μάθουν να πέφτουν. Η συνειδητή πτώση προς τα πλάγια, η οποία διδάσκεται, μειώνει σημαντικά τον κίνδυνο, όπως άλλωστε και τις πιθανότητες χτυπήματος του καρπού και κάθε άλλης άρθρωσης ή συνδέσμου», τονίζει ο Δρ. Πάντος. «Βέβαια, η ρήξη στροφικού πετάλου μπορεί εύκολα να προκύψει και από καταπόνηση», προσθέτει.

Όσοι επιδίδονται στο σνόουμπορντ και στο πατινάζ έχουν το… δικό τους αδύναμο σημείο: τον αστράγαλο. Σύμφωνα με τον Δρ. Παναγιώτη Συμεωνίδη, υπεύθυνο του Τμήματος Ποδοκνημικής και Άκρου Ποδός στην Osteon, αιτία είναι οι απότομες αλλαγές κατεύθυνσης και στροφές της ποδοκνημικής σε αυτά τα αθλήματα. Συχνότερος τύπος κάκωσης είναι το διάστρεμμα, ωστόσο, ο αστράγαλος μπορεί να υποστεί μέχρι και κάταγμα όταν δεχτεί υψηλές πιέσεις. «Συχνά ο αθλητής τραυματίζεται όταν δεν προσγειώνεται σωστά μετά από ένα άλμα. Η σανίδα ή το πέδιλο λειτουργεί ως μοχλός, στρίβοντας τον αστράγαλο με πολλαπλάσιες δυνάμεις. Συχνά μάλιστα ο ασθενής μπορεί να ξεγελαστεί από το γεγονός πως άμεσα μετά τον τραυματισμό μπορεί να πατήσει το πόδι του, πιστεύοντας πως πρόκειται για διάστρεμμα, ενώ στην πραγματικότητα έχει υποστεί κάταγμα».

Τόσο, όμως, οι αθλητές του σνόουμπορντ όσο και του σκι είναι ιδιαίτερα ευάλωτοι σε τραυματισμούς της σπονδυλικής στήλης, ειδικά εκείνοι που βρίσκονται σε ψηλές πλαγιές και πραγματοποιούν άλματα. Αναλογικά, οι πρώτοι έχουν 4πλάσιες πιθανότητες τραυματισμού από τους δεύτερους.  Τα περισσότερα περιστατικά αφορούν στη μέση, εξαιτίας απότομης συστροφής του κορμού κατά τη διάρκεια της πτώσης. Αναλόγως της σοβαρότητάς της, οι επιπτώσεις της μπορεί να περιοριστούν σε απλή μυϊκή καταπόνηση ή να είναι πιο ανησυχητικές. Ένα κάταγμα ή εξάρθρημα μπορεί να βλάψει τον νωτιαίο μυελό και να οδηγήσει σε μερική ή πλήρη παράλυση, προειδοποιεί ο Δρ. Κωνσταντίνος Σταραντζής, επιστημονικός Διευθυντής και υπεύθυνος του τμήματος σπονδυλικής στήλης της Osteon.

Ένα μεγάλο ποσοστό τραυματισμών στη σπονδυλική στήλη, αλλά και σε ολόκληρο το μυοσκελετικό σύστημα μπορεί να αποφευχθεί. Η πρόληψη έγκειται στην καλή φυσική κατάσταση και στη σωστή προετοιμασία. Όπως μας εξηγεί η επιστημονική ομάδα της Osteon, η χαμηλή θερμοκρασία προκαλεί σύσπαση των μυών και των αιμοφόρων αγγείων, μείωση της αντοχής και αύξηση των πιθανοτήτων εμφάνισης μυϊκής σύσπασης (κράμπας), η οποία μεγαλώνει τον κίνδυνο τραυματισμών. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η προθέρμανση διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην πρόληψη τους. Συμβουλή δε της ομάδας προς όλους τους αθλητές είναι να παραμένουν σε εγρήγορση και κυρίως να σταματούν τη δραστηριότητά τους όταν κουράζονται ή πονάνε.