Γράφει ο Νικόλαος Γεωργιάδης

Ιατρός, Ειδικός Παθολόγος, Μέλος της Ελληνικής Διαβητολογικής Εταιρείας

ΕΝΣ = ΕΝΤΕΡΙΚΟ ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο ρόλος του εντέρου μας είναι να διαχειρίζεται την χώνεψη (πέψη) των τροφών που καταναλώνουμε, να απορροφά τα θρεπτικά συστατικά που έχει ανάγκη ο οργανισμός μας και τέλος να απομακρύνει όλα τα υπολείμματα. Και αυτό το επιτυγχάνει μέσω :
– ενός πραγματικά πολύπλοκου νευρικού ιστού που ανήκει στο λεγόμενο αυτόνομο νευρικό μας σύστημα (αυτό που δεν υπόκειται στη βούληση μας, με δύο μοίρες που αλληλοσυμπληρώνονται και αλληλοανερούνται, το συμπαθητικό και παρασυμπαθητικό)
– νευρο-ορμονικών διαβιβαστών
Αυτός ο νευρικός ιστός (πλέγμα) που βρίσκεται στα τοιχώματα του εντέρου, ονομάζεται ΕΝΣ=Εντερικό Νευρικό Σύστημα και αποτελείται από περισσότερα από 100.000.000 νευρικά κύτταρα (κατ’ άλλους αυτά ανέρχονται σε >500 εκατομμύρια …), τα οποία βρίσκονται σε ιδιαίτερη σύνδεση με το Κεντρικό Νευρικό Σύστημα (ΚΝΣ=εγκέφαλος), με μία μάλιστα αμφίδρομη σχέση, όπου το ένα επηρεάζει το άλλο. Μάλιστα η εμβυϊκή προέλευση των 2 αυτών ιστών στην εμβρυογένεση είναι κοινή, (από το ίδιο σημείο ιστού, την νευρική ακρολοφία). Αυτό έκανε πολλούς επιστήμονες να θεωρήσουν-ονομάσουν το έντερο μας και ως 2ο εγκέφαλο (M.Ghershon 1998). Και μάλιστα, μελέτες και έρευνες (John Hopkins University) έδειξαν ότι η λειτουργία-ρόλος του εντέρου, δεν περιορίζεται μόνο στην πέψη αλλά εμπλέκεται τόσο στο γνωσιακό κομμάτι (μνήμη, αντίληψη κλπ), όσο και στο ψυχικό κομμάτι. Δηλαδή η κακή ψυχική διάθεση (άγχος, στρες κλπ) επηρεάζουν την καλή λειτουργία του εντέρου μας αλλά και αντίστροφα, ένα πρόβλημα του εντέρου (πχ ευερέθιστο έντερο κλπ), επηρεάζουν άμεσα την ψυχική μας κατάσταση !!! Επίσης και μελέτες του Columbia University για τη σχέση μεταξύ των ”2 εγκεφάλων”, ΚΝΣ-ΕΝΣ, έδειξαν ότι τα συμπτώματα και οι θεραπείες του ενός μπορεί να επηρεάσουν και το άλλο.
Είναι πια γνωστό ότι η Σεροτονίνη, ο νευροδιαβιβαστής της χαράς και ενεργητικότητας, παράγεται κατά 95% στα εντερικά μας κύτταρα και ίσως η διαχείρηση των συναισθημάτων μας να εξαρτάται και από την καλή λειτουργία του εντέρου. Επίσης κατά την διάρκεια στρεσογόνων καταστάσεων έχουμε πόνους στην κοιλιά, μετεωρισμό-φουσκώματα, διάρροιες, ναυτία ή εμέτους, κοιλιακή δυσφορία γενικά και ακόμα μπορεί να παρουσιαστούν διαταραχές στη λήψη τροφής με υπερφαγία, βουλιμία ή και το αντίθετο, ανορεξία !!!

ΠΝΕΥΜΟΝΟΓΑΣΤΡΙΚΟ ΝΕΥΡΟ
Η σύνδεση μεταξύ του ΚΝΣ και του ΕΝΣ έχει σαν κύριο άξονα το Χ-κρανιακό νεύρο που ονομάζεται πνευμονογαστρικό, το μακρύτερο νεύρο του οργανισμού μας, του αυτόνομου νευρικού συστήματος, που έχει τόσο κινητικές νευρικές ίνες (πχ δίνοντας εντολές για τον περισταλτισμό=κινητικότητα του εντέρου ή κράμπες στο στομάχι σε καταστάσεις φόβου, εντολές για γαστρεντερικές εκκρίσεις κλπ), όσο και αιθητικές νευρικές ίνες (πχ πόνοι σε φάσεις πεπτικών διαταραχών που μας προειδοποιούν ότι κάτι δεν πάει καλά ή σήματα κορεσμού μετά τη λήψη τροφής ή ελλείψεις θρεπτικών ουσιών κλπ). Βέβαια το πνευμονογαστρικό νεύρο δεν πάει μόνο στο έντερο-στομάχι (επιδρώντας στον περισταλτισμό, στο αίσθημα κορεσμού κλπ), αλλά έχει και διακλαδώσεις για τον λάρυγγα, καρδιά, στα αντανακλαστικά του βήχα-του εμετού-του λόξυγγα κλπ

(* Μία εντυπωσιακή μελέτη που απέδειξε τη σύνδεση εντέρου εγκεφάλου :
-έβαλαν στο λεπτό έντερο τρωκτικών ιούς και τους παρακολουθούσαν πως μετακινούνται
-οι ιοί, μέσω του πνευμονογαστρικού νεύρου έφτασαν στον εγκέφαλο, σε σημεία που θεωρούνται συναισθηματικά κέντρα ή σημεία εκμάθησης, γνωστικά σημεία υψηλόβαθμων λειτουργιών.
-ίσως λοιπόν πληροφορίες του εντέρου να σχετίζονται με τέτοιες διαδικασίες σύνθετων κέντρων)

ΤΟ ΜΙΚΡΟΒΙΩΜΑ
Ένα πολύ σημαντικό ρόλο στη σχέση ΚΝΣ και ΕΝΣ φαίνεται επίσης να έχει το Μικροβίωμα δηλαδή το σύνολο των μικροοργανισμών που συμβιώνουν μαζί μας μέσα στον εντερικό σωλήνα. Σκεφτείτε ότι αυτά τα τρισεκατομμύρια μικροβιακών κυττάρων είναι μέχρι και 10 φορές περισσότερα από τον συνολικό αριθμό των υπολοίπων κυττάρων του σώματος μας. Άρα οποιαδήποτε διαταραχή (δυσβίωση όπως την ονομάζουμε, ποιοτική ή ποσοτική) μπορεί να οδηγήσει σε λειτουργικές διαταραχές του εντέρου αλλά και του νευρικού μας συστήματος. Αλλαγές στη διατροφή, η παχυσαρκία, μεταβολικά νοσήματα πχ διαβήτης, μπορεί να διαταράξουν την ομοιοστασία του μικροβιώματος με αποτελεσμα και διαταραχές του ΚΝΣ. Μελέτες που έχουν γίνει στη Νόσο του Πάρκινσον έχουν δείξει ότι οι Παρκινσονικοί ασθενείς έχουν διαταραγμένο μικροβίωμα και ίσως και η νόσος αλλά και άλλα νευροεκφυλιστικά νοσήματα (πολλαπλή σκλήρυνση, Alzheimer κλπ), ή ο αυτισμός (γίνονται μελέτες), μπορεί να επηρεάζονται από το διαταραγμένο μικροβίωμα και την σχέση μεταξύ των ΚΝΣ-ΕΝΣ

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΑ
Οι έρευνες της νευροφυσιολογίας έχουν δείξει τη σχέση εγκεφάλου-εντέρου, η οποία μάλιστα είναι αμφίδρομη. Αυτή η επικοινωνία ρυθμίζει τη σωστή λειτουργία του πεπτικού συστήματος μας αλλά επιδρά και στο ΚΝΣ τόσο στο γνωστικό επίπεδο, αλλά και στην ψυχολογία μας. Συχνά δε, η ψυχική μας διάθεση όχι απλά επηρεάζει το πεπτικό μας σύστημα αλλά μπορεί να καθρεπτίζεται σε αυτό.
Μεγάλο ρόλο φαίνεται να διαδραματίζει και το Μικροβίωμα μας, επηρεάζοντας αμφίδρομα παθοφυσιολογικούς μηχανισμούς νευροεκφυλιστικών νοσημάτων (Alzheimer, Parkinson, πολλαπλή σκλήρυνση κλπ), ψυχιατρικών νοσημάτων (σχιζοφρένεια, αυτισμός, κατάθλιψη κλπ), μεταβολικών νοσημάτων (παχυσαρκία, μεταβολικό σύνδρομο κλπ) αλλά βέβαια και γαστρεντερικών παθολογικών καταστάσεων. Οι μελέτες στο μικροβίωμα ίσως έχουν να μας δείξουν πολλά νέα ευρήματα.
Φαίνεται ότι ο ΑΞΟΝΑΣ ΕΝΤΕΡΟΥ-ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ (brain-gut axis) είναι μια πραγματικότητα.

Πηγή: diabeteslife.gr