Η 25η Ιουνίου είναι μια ημέρα αφιερωμένη στην ενημέρωση για τη λεύκη, στην ευαισθητοποίηση σχετικά με τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι ασθενείς, αλλά και στην αποδοχή και αποστιγματοποίησή της. Στην Ευρώπη, ο επιπολασμός της λεύκης εκτιμάται στο 1%¹, ενώ στη χώρα μας υπολογίζεται ότι αφορά περίπου 100.000 ασθενείς.

H λεύκη είναι μια χρόνια, επίκτητη δερματική πάθηση που στους περισσότερους ασθενείς έχει αυτοάνοση αιτιολογία. Χαρακτηρίζεται από την εμφάνιση λευκών κηλίδων στο δέρμα, οι οποίες προκαλούνται από την απώλεια της χρωστικής του δέρματος, της μελανίνης^2,3. Μπορεί να παρουσιαστεί σε οποιοδήποτε σημείο του σώματος, έχει ίδια συχνότητα εμφάνισης μεταξύ των φύλων και εκδηλώνεται σε οποιαδήποτε ηλικία, συνήθως όμως τα αρχικά συμπτώματά της εμφανίζονται πριν από την ηλικία των 30 ετών^2,3.

Πέρα από τις δερματικές της εκδηλώσεις, η λεύκη συνδέεται με σημαντική ψυχοκοινωνική επιβάρυνση. Σύμφωνα με μελέτες, τα άτομα με λεύκη συχνά βιώνουν έντονο στρες, μειωμένη αυτοπεποίθηση, χαμηλή αυτοεκτίμηση και συμπτώματα άγχους ή κατάθλιψης⁴, ενώ σε αυξημένο ποσοστό αναφέρουν ότι έχουν βιώσει στιγματισμό εξαιτίας της λεύκης τους⁵.

«O καταλληλότερος θεραπευτικός δρόμος για κάθε ασθενή θα βρεθεί σε συνεργασία με τον θεράποντα ιατρό, τον δερματολόγο»

Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα για τη λεύκη, ο Δρ. Ιωάννης Μπάρκης, Δερματολόγος – Αφροδισιολόγος, Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής Ε.Κ.Π.Α. και Πρόεδρος της Ελληνικής Δερματολογικής & Αφροδισιολογικής Εταιρείας (ΕΔΑΕ) δήλωσε: «Η λεύκη είναι μία χρόνια, αυτοάνοση δερματική νόσος. Δημιουργεί έντονα αισθητικά προβλήματα, λόγω των δυσχρωμιών που προκαλεί, χωρίς όμως να απειλεί τη σωματική υγεία των πασχόντων. Πολύ συχνά επίσης δημιουργεί έντονα ψυχοκοινωνικά προβλήματα, στις εκτεταμένες μορφές της νόσου, κυρίως όταν αυτές εντοπίζονται στα σκουρόχρωμα δέρματα και έτσι επηρεάζει αρνητικά την ποιότητα ζωής των ατόμων που πάσχουν από αυτή. Για τον λόγο αυτό, η Ελληνική Δερματολογική & Αφροδισιολογική Εταιρεία (ΕΔΑΕ) δημιουργεί και διεξάγει εκστρατείες ενημέρωσης του κοινού και υποστηρίζει προσπάθειες που έχουν σκοπό να προάγουν τη γνώση, ώστε να δοθούν χρήσιμες πληροφορίες για όλα τα αυτοάνοσα νοσήματα. Πιο εξειδικευμένα, σχετικά με τη λεύκη είναι πολύ σημαντική η ενημέρωση του κοινού, ώστε αφενός μεν να γίνει κατανοητό το νόσημα τόσο από τους πάσχοντες όσο και από τους συμπολίτες μας, αφετέρου δε να σταματήσει το στίγμα που δημιουργεί η νόσος, δεδομένο που επιβαρύνει σημαντικά την ψυχολογική κατάσταση των ασθενών».

Και συνεχίζει ο Πρόεδρος της ΕΔΑΕ λέγοντας: «Η ανταπόκριση στις μέχρι σήμερα υπάρχουσες θεραπείες δεν είναι ικανοποιητική, γιατί επιτυγχάνεται μερική αποκατάσταση του χρώματος στο πάσχον δέρμα. Τα νέα θεραπευτικά δεδομένα είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντικά, καθώς έχουν αναπτυχθεί και εγκριθεί νέες καινοτόμες θεραπείες για την αντιμετώπιση της λεύκης με υψηλά ποσοστά ανταπόκρισης, γεγονός που μας δίνει σημαντικότατη αισιοδοξία για το μέλλον». Ο κος Μπάρκης κλείνει επισημαίνοντας: «Είναι σημαντικό οι ασθενείς να επισκέπτονται έγκαιρα τον δερματολόγο τους, καθώς μόνο σε συνεργασία μαζί του θα βρεθεί η κατάλληλη θεραπευτική διαδρομή και θα δουν πραγματικά τα συμπτώματα να υποχωρούν σημαντικά και τη ζωή τους να βελτιώνεται».

«Η λεύκη είναι μια χρόνια δερματοπάθεια με αυτοάνοσο υπόβαθρο και υψηλή επιβάρυνση στη ζωή του ασθενούς»

Η Δρ. Ηλέκτρα Νικολαΐδου, Καθηγήτρια Δερματολογίας – Αφροδισιολογίας, Α΄ Κλινική Αφροδισίων και Δερματικών Νόσων Ιατρικής Σχολής Ε.Κ.Π.Α., Νοσοκομείο Αφροδισίων & Δερματικών Νόσων «Ανδρέας Συγγρός» ανέφερε: «Η λεύκη έχει, στους περισσότερους ασθενείς, αυτοάνοση αιτιολογία. Για τον λόγο αυτό, οι ασθενείς με λεύκη ενδέχεται να πάσχουν και από κάποιο άλλο αυτοάνοσο νόσημα, όπως είναι η θυρεοειδίτιδα Hashimoto. Άλλα νοσήματα που μπορεί να συνυπάρχουν είναι η γυροειδής αλωπεκία και η ατοπική δερματίτιδα». Η Καθηγήτρια συνεχίζει λέγοντας: «Οι ασθενείς με λεύκη αναφέρουν σημαντική επιβάρυνση στην ποιότητα ζωής τους από τη νόσο. Η λεύκη επηρεάζει σημαντικά την καθημερινότητά τους, τη συναισθηματική τους κατάσταση και την ψυχική τους υγεία. Η αγχώδης διαταραχή και η κατάθλιψη απαντώνται πολύ συχνά στους ασθενείς με λεύκη. Ο στιγματισμός, οι διαταραχές του ύπνου, η δυσκολία στις διαπροσωπικές σχέσεις και η τάση περιορισμού των δραστηριοτήτων αναφέρονται πολύ συχνά από τους ασθενείς. Η επιβάρυνση είναι μεγαλύτερη στις γυναίκες, στους νέους σε ηλικία ασθενείς και σε ασθενείς με εκτεταμένη νόσο ή νόσο σε ορατά σημεία του δέρματος». Κλείνει δε η κα Νικολαΐδου τονίζοντας: «Οι νέες θεραπευτικές επιλογές για τη νόσο αναμένεται να βελτιώσουν σε σημαντικό βαθμό την επιβάρυνση αυτή».

 ΠΗΓΕΣ

1. Richard MA, et al. J Eur Acad Dermatol Venereol. 2022 Jul;36(7):1088-1096.
2. Bergqvist C, Ezzedine K. Dermatology. 2020;236:571-592.
3. Bibeau K, et al. JEADV. 2022;36:1831-1844.
4. Bibeau K, et al. JAMA Dermatol. 2023;159(10):1124-1128.
5. Ezzedine K, et al. J Am Acad Dermatol. 2021.

Q&A: ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΠΙΟ ΣΥΧΝΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΛΕΥΚΗ

1. Τι είναι η λεύκη;

Η λεύκη είναι μια επίκτητη αυτοάνοση δερματοπάθεια, στην οποία η τμηματική απώλεια της χρωστικής του δέρματος που ονομάζεται μελανίνη προκαλεί λευκές ή ροζ κηλίδες αποχρωματισμένου δέρματος^1,2. Οι αποχρωματισμένες περιοχές του δέρματος μπορούν να εμφανιστούν σε οποιοδήποτε σημείο του σώματος, αν και συχνότερα εντοπίζονται στη ραχιαία επιφάνεια των χεριών, στο πρόσωπο (γύρω από τα μάτια, τη μύτη, το στόμα), στον λαιμό, στις μασχαλιαίες περιοχές και σε περιοχές τριβής και πίεσης (αγκώνες, γόνατα, ραχιαία επιφάνεια ποδιών, πλευρά). Άχρωμες κηλίδες επίσης μπορούν να εμφανιστούν σε περιοχές που έχει προηγηθεί τραυματισμός του δέρματος^1,3,4. Η λεύκη δεν μεταδίδεται.

2. Σε ποια ηλικία εμφανίζεται;

Ενώ η λεύκη μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία, τα αρχικά συμπτώματα εμφανίζονται συνήθως πριν από την ηλικία των 30 ετών^1,2.

3. Ποιους αφορά και πόσο συχνή είναι η λεύκη;

Η λεύκη είναι η πιο κοινή διαταραχή υπομελάχρωσης με εκτιμώμενο επιπολασμό 0,5–2% σε παγκόσμιο επίπεδο¹. Στην Ευρώπη ο επιπολασμός της εκτιμάται στο 1%¹², ενώ στην Ελλάδα υπολογίζεται ότι υπάρχουν περίπου 100.000 ασθενείς με λεύκη. Εμφανίζεται τόσο σε ενήλικες όσο και σε παιδιά, με παρόμοια συχνότητα σε όλα τα φύλα και τις εθνικότητες^1,2.

4. Ποιοι τύποι λεύκης υπάρχουν;

Η λεύκη χωρίζεται σε τρεις τύπους:

1. Η μη τμηματική λεύκη (NSV) είναι ο πιο κοινός τύπος λεύκης⁵. Παρουσιάζεται με αποχρωματισμένες κηλίδες και στις δύο πλευρές του σώματος με συμμετρική κατανομή, συνήθως εξελίσσεται αργά και έχει απρόβλεπτη πορεία^3,6.
2. Η τμηματική λεύκη (SV), η οποία συνήθως εντοπίζεται στη μια πλευρά του σώματος, έχει πρώιμη ηλικία έναρξης, εξελίσσεται γρήγορα και στη συνέχεια σταθεροποιείται^3,5,6.
3. Τέλος, η λεύκη μικτού τύπου αρχικά εμφανίζεται με τη μορφή της τμηματικής λεύκης, αλλά αρκετούς μήνες αργότερα εξαπλώνεται και σε άλλα σημεία, οπότε παίρνει τη μορφή της μη τμηματικής λευκής⁵.

5. Τι προκαλεί τη λεύκη;

Η λεύκη προκαλείται από την απώλεια των μελανοκυττάρων, των κυττάρων που είναι υπεύθυνα για το χρώμα του δέρματος. Ο πιο κοινός τύπος λεύκης, η μη τμηματική λεύκη, είναι μια αυτοάνοση διαταραχή κατά την οποία το ανοσοποιητικό σύστημα του οργανισμού επιτίθεται σε ορισμένα μελανοκύτταρα και τα καταστρέφει, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται λευκές κηλίδες στο δέρμα¹. Οι παράγοντες που συμβάλλουν στην εμφάνισης της λεύκης είναι η απορρύθμιση του ανοσοποιητικού συστήματος, η γενετική ευαισθησία και το περιβαλλοντικό στρες^1,4.

6. Είναι κληρονομική η λεύκη;

Υπάρχει μια οικογενειακή προδιάθεση, αφού περίπου το 20% των ασθενών έχει τουλάχιστον έναν συγγενή πρώτου βαθμού με λεύκη⁷.

7. Πώς γίνεται η διάγνωση της λεύκης;

Η διάγνωση της λεύκης βασίζεται στην κλινική εικόνα του ασθενούς, λαμβάνοντας υπόψη και το οικογενειακό ιστορικό. Σε δύσκολες περιπτώσεις ο δερματολόγος μπορεί να λάβει βιοψία δέρματος από την πάσχουσα περιοχή⁸. Τέλος, οι εξετάσεις αίματος είναι σημαντικές για τον εντοπισμό πιθανών συννοσηροτήτων, όπως η δυσλειτουργία του θυρεοειδούς ή ο σακχαρώδης διαβήτης⁸.

8. Ποιες θεραπείες υπάρχουν για τη λεύκη;

Οι θεραπείες που χρησιμοποιούνται στη λεύκη είναι οι τοπικές θεραπείες (κορτικοστεροειδή και αναστολείς καλσινευρίνης), η φωτοθεραπεία, η από του στόματος χορήγηση στεροειδών καθώς και νεότερες θεραπείες υπό μορφή κρέμας. Υπάρχουν επίσης και τεχνικές χειρουργικής μεταμόσχευσης, που εφαρμόζονται σε ορισμένους μόνο ασθενείς, καθώς και θεραπείες αποχρωματισμού σε περίπτωση εκτεταμένης λεύκης¹.

9. Ποιος είναι ο στόχος της θεραπείας στη λεύκη;

Οι στόχοι της θεραπείας της λεύκης είναι να σταματήσει η εξέλιξη της νόσου, να προαχθεί η επαναμελάγχρωση και να αποτραπούν οι υποτροπές της νόσου⁹.

10. Πώς επηρεάζει η λεύκη τη ζωή των πασχόντων;

Ενώ η λεύκη δεν απειλεί τη σωματική υγεία, οι ασθενείς μπορεί να βιώσουν αρνητικό ψυχοκοινωνικό αντίκτυπο.

Η μελέτη VALIANT, μια μελέτη αξιολόγησης του φορτίου της λεύκης στην οποία συμπεριλήφθηκαν 3.541 άνθρωποι με λεύκη από 17 χώρες, επιβεβαίωσε την ψυχοκοινωνική επιβάρυνση και τον αντίκτυπό της στην ψυχική υγεία¹⁰:

• Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η λεύκη επηρεάζει την καθημερινή ζωή και τη συναισθηματική ευεξία των ασθενών.
• Περισσότεροι από τους μισούς ασθενείς (55,0%) ανέφεραν συμπτώματα μέτριας έως σοβαρής κατάθλιψης.
• 9 στους 10 ασθενείς έχουν βιώσει στιγματισμό λόγω της λεύκης τους και 3 στους 5 ασθενείς ανέφεραν ότι η λεύκη είχε αρνητική επίδραση στην αυτοεκτίμησή τους.
• Οι πιο συχνές ψυχοκοινωνικές συννοσηρότητες που περιγράφονται στις μελέτες είναι η κατάθλιψη, το άγχος, η κοινωνική φοβία, το αισθήματα στιγματισμού, οι διαταραχές προσαρμογής, οι διαταραχές ύπνου, η συμπεριφορά αποφυγής και περιορισμού, και οι δυσκολίες στη σχέση.

Στις μελέτες οι παράγοντες που συσχετίστηκαν με σημαντικά υψηλότερη ψυχοκοινωνική επιβάρυνση περιλάμβαναν το γυναικείο φύλο, την ύπαρξη βλαβών σε ορατές περιοχές (π.χ. χέρια, πρόσωπο) ή στις περιοχές των γεννητικών οργάνων, την ηλικία < 30 ετών (ιδιαίτερα τους έφηβους) και την έκταση της βλάβης¹¹.

ΠΗΓΕΣ

1.Bergqvist C, Ezzedine K. Dermatology. 2020;236:571-592.

2.Bibeau K, et al. JEADV. 2022;36:1831-1844.

3.Alikhan et al. J Am Acad Dermatol. 65(3:473-491.

4. Rashighi M, Harris JE. Dermatol Clin. 2017;35:257-265.

5.Faria AR, et al. An Bras Dermatol. 2014;89:784-790.

6.Rodrigues M, et al. J Am Acad Dermatol. 2017;77:17-29.

7. Alkhateeb A, et al. Pigment Cell Res. 2003;16(3): 208-14.

8.Drake LA, et al. J Am Acad Dermatol. 1996;35:620-626.

9. Passerson T. Dermatol Clin. 2017;35(2):163-170.
10. Bibeau K, et al. Maui Derm for Dermatologists 2022. ePoster on Diagnosis and Management of Vitiligo From the Perspectives of Patients and Healthcare Professionals: Findings From the Global VALIANT Study.
11. Ezzedine K, et al. J Am Acad Dermatol. 2021.
12. Richard MA, et al. J Eur Acad Dermatol Venereol. 2022 Jul;36(7):1088-1096.