Μια συνέντευξη της ενδοκρινολόγου Βάνιας Βλασσοπούλου στο Diabeteslife για τον Χάρη Βασιλόπουλο, εμπνευστή των ομάδων εκπαίδευσης για τον Διαβήτη.

Γράφει η Ελένη Μπαρμπαλιά,

Συναντήσαμε την  ενδοκρινολόγο κα  Βάνια  Βλασοπούλου , λίγες ημέρες πριν  τη διοργάνωση της εκδήλωσης του Συλλόγου Νέων Ελλήνων Διαβητικών, που θα γίνει  στις 10 Νοεμβρίου 2018, στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων στις  5.30μ.μ. Η εκδήλωση είναι αφιερωμένη στον αείμνηστο Χάρη Βασιλόπουλο, τον γιατρό που εισήγαγε τις ομάδες εκπαίδευσης για τον διαβήτη στα ελληνικά ιατρικά δεδομένα τη δεκαετία του 1990.

Η κ. Βλασοπούλου είναι  Διευθύντρια ΕΣΥ στο  Τμήμα Ενδοκρινολογίας, Μεταβολισμού και Διαβήτη του νοσοκομείου«Ο Ευαγγελισμός». Με την κ. Βλασοπούλου θα συζητήσουμε για τον χαρισματικό Χάρη Βασιλόπουλο και την προσφορά του ως γιατρού και ανθρώπου στη διαβητική κοινότητα. Αναπόφευκτα η κουβέντα μας οδηγείται στα μονοπάτια της εκπαίδευσης του διαβητικού χρόνια πάσχοντα και στο πως το δημόσιο σύστημα υγείας μπορεί να ακολουθήσει τα πρότυπα άλλων ευρωπαϊκών χωρών και άλλα ενδιαφέροντα θέματα.

D.L: Κα Βλασοπούλου ήσασταν  από τους επιστήθιους φίλους και συνεργάτες του Χάρη Βασιλόπουλου. Τον γνωρίσατε από την αρχή της σταδιοδρομίας του όχι μόνο ως γιατρό αλλά και ως άνθρωπο. Θα θέλαμε καταρχάς  να μας πείτε λίγα λόγια για τη ζωή και το έργο του.

Ο Χάρης Βασιλόπουλος μπαίνει στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου της Αθήνας το 1966. Από το 1969 δραστηριοποιείται και πρωτοστατεί στις φοιτητικές επιτροπές αγώνα ενάντια στην δικτατορία. Μετά την κατάληψη της Νομικής το χουντικό καθεστώς διακόπτει τις σπουδές του και μαζί με άλλους φοιτητές τον στέλνουν να υπηρετήσει στον στρατό στον Στρυμώνα.  Έξι μήνες μετά εκλέγεται και αναλαμβάνει συνδικαλιστική δράση στον Σύλλογο Φοιτητών Αθήνας ( ΣΦΙΑ).

DL: Κα Βλασοπούλου ο Βασιλόπουλος είχε έντονη κοινωνική και συνδικαλιστική δράση. Όμως έχω την εντύπωση ότι ποτέ δεν ασχολήθηκε με την πολιτική.

Όχι, αυτό είναι γεγονός. Μετέπειτα αφοσιώθηκε αποκλειστικά στην ιατρική και στους ασθενείς του αλλά πάντοτε παρακολουθούσε και είχε θέση για την πολιτική ζωή του τόπου. Όμως ποτέ δεν εκμεταλλεύτηκε τη συνδικαλιστική του δράση για να αναρριχηθεί σε πολιτικά αξιώματα!

Συνεχίζοντας να σας πω ότι το πτυχίο του το πήρε το 1974 και κάνει το αγροτικό του Ιατρείο στην Τρίπολη, όπου συνεχίζει και τη συνδικαλιστική του δράση,  ως εκλεγμένος  Πρόεδρος του Διοικητικού του Συμβουλίου της ΕΙΝΠΙΣ (το αντίστοιχο της ΕΙΝΑΠ στην Πελοπόννησο και τα Ιόνια Νησιά).

Στην Πάτρα ειδικεύτηκε στην Παθολογία το 1980. Μετά ήρθε στον Ευαγγελισμό και ειδικεύτηκε στην Ενδοκρινολογία, όταν διευθυντής της Κλινικής ήταν ο Καθηγητής της Ιατρικής Σχολής Αθηνών Δ. Ίκκος. Το 1985 έγινε Διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής Αθηνών. Από τότε ο Χάρης Βασιλόπουλος, έως και την συνταξιοδότησή του, υπηρέτησε στην Ενδοκρινολογική Κλινική του νοσοκομείου «Ο Ευαγγελισμός».

DL:  Κυρία Βλασοπούλου επιτρέψτε μου να σας διακόψω. Σε  τόσα χρόνια φιλίας που είχα με τον χαρισματικό Χάρη  Βασιλόπουλο ο ίδιος δεν έλεγε τίποτε από όλα αυτά.

Όντως ο Χάρης Βασιλόπουλος ήταν γνωστός σε όλους μας για την σεμνότητά του. Συνεχίζοντας τα βιογραφικά του στοιχεία, όταν αποφοίτησε πήγε στην Πάτρα, γενέτειρα πόλη του, και άνοιξε ιδιωτικό ιατρείο. Στην Πάτρα οι προσπάθειες του να ενταχθεί σε δημόσιο νοσοκομείο δεν ευδοκίμησαν. Με  την ίδρυση του ΕΣΥ αποφασίζει να εργαστεί ως νοσοκομειακός γιατρός. Έτσι από το 1986 υπηρετεί, ως ειδικευμένος Ενδοκρινολόγος πρώτα στο Γενικό Κρατικό Αθήνας (μετέπειτα «Γεώργιος Γεννηματάς») και από τον Οκτώβριο του 1988 υπηρετεί ως Ενδοκρινολόγος στο τμήμα του  Ευαγγελισμού.

Το 1992 αποφασίζει να ασχοληθεί με τις ομάδες εκπαίδευσης διαβητικών. Για αυτό τον λόγο εκπαιδεύεται σε εβδομαδιαία σεμινάρια, τα οποία γίνονταν σε ετήσια βάση σε ένα χωριό της Γενεύης με εκπαιδευτή τον Καθηγητή J.P. Αssal.

Ρόλο σε αυτή την εξέλιξη διαδραμάτισε ο Διευθυντής της Ενδοκρινολογικής Κλινικής Ν. Θαλασσινός,  ο οποίος  πρότεινε την ενασχόλησή μας με τις εκπαιδευτικές ομάδες. Για να δώσουμε κάποια ιστορικά στοιχεία, το αντικείμενο της εκπαίδευσης για τον σακχαρώδη διαβήτη εισάγεται από τον Καθηγητή Αλιβιζάτο στα ελληνικά ιατρικά δεδομένα, συνεχίζεται από τον Ν. Θαλασσινό, μετέπειτα Διευθυντή της Ενδοκρινολογικής Κλινικής Ευαγγελισμού, και μεταλαμπαδεύεται στον Χάρη Βασιλόπουλο. Ο Θαλασσινός ήταν αυτός που έσπρωξε τον Χάρη και εμένα να εκπαιδευτούμε στον J.P.Assal.

Ερώτηση: Καταλαβαίνω λοιπόν ότι και εσείς παρακολουθήσατε αυτά τα εβδομαδιαία σεμινάρια.

Ναι, αλλά εγώ προσωπικά θεωρούσα ότι ο Χάρης είναι πιο κατάλληλος για να αναλάβει τον τομέα της εκπαίδευσης των διαβητικών και όντως επαληθεύτηκα. Η ψυχή αυτής της ιστορίας που άλλαξε τα δεδομένα στον χώρο του διαβήτη ήταν ο Χάρης Βασιλόπουλος.

Κοιτάξτε,  έχοντας ο Χάρης  την εμπειρία των μαθημάτων του Αssal,σε συνδυασμό με την προσωπικότητα του και την πολιτικοκοινωνική του θεώρηση, αποφάσισε να φτιάξει αυτές τις ομάδες.

Πώς να σας το πω. Ο Χάρης Βασιλόπουλος έφερε κάτι αλλιώτικο από ότι υπήρχε τη δεκαετία του ‘90 στη χώρα. Βέβαια αυτά που διδάχτηκε από τον Αssal,τα εφάρμοσε εδώ προσαρμοσμένα στην κουλτούρα και στη νοοτροπία των ανθρώπων της χώρας του. Μία άλλη εξαιρετική συνάδελφος Παθολόγος με εξειδίκευση στο διαβήτη η Μαριάννα Μπενρουμπή ενθουσιάστηκε με αυτές τις προσπάθειες και άρχισε να παρακολουθεί τις εκπαιδευτικές ομάδες του Assal.

Ο Assal δεν αρκείται μόνο στην  εκπαίδευση των ασθενών αλλά και των γιατρών και των επαγγελματιών υγείας. Με τις γνώσεις και την εμπειρία που πήρε από τον Assal ο Βασιλόπουλος συνδυάζοντας την ιατρική επιστήμη, τα δεδομένα της ελληνικής πραγματικότητας και την  προσωπικότητά του προχώρησε στη δημιουργία των εκπαιδευτικών  ομάδων του Τμήματος. Οι ομάδες αυτές όπως λειτούργησαν ήταν κάτι πρωτοποριακό τότε και θα έλεγα ακόμα και τώρα.

Ο Χάρης με την οξυδέρκεια που τον διέκρινε κατάλαβε ότι δεν θα μπορούσε να λειτουργήσει τις ομάδες, αυτούσια, όπως τις διδάχτηκε από τον Assal. Θεωρούσε ότι  όσα έμαθε θα έπρεπε να τα μεταφέρει και να τα εναρμονίσει, στα δεδομένα της χώρας μας.

Δεν θα μπορούσε παραδείγματος χάρη να εφαρμόσει όσα γνώρισε στη Γενεύη. Γιατί ο Χάρης είχε πάει και στη Γενεύη, στο Τμήμα που εκπαίδευε τους ασθενείς του ο   Assal. Στο τμήμα του Assal οι  διαβητικοί εκπαιδεύονταν όχι μόνο  από γιατρούς αλλά  και από  διαιτολόγους, ψυχολόγους κ.λπ. Γίνεται κατανοητό ότι ο Χάρης δεν μπορούσε να κυνηγήσει το όνειρο. Το όνειρο έπρεπε να το κάνει πραγματικότητα με τα δεδομένα που υπήρχαν στα νοσοκομεία της χώρας μας.

Τι εννοείς ότι δεν μπορούσε να μεταφερθεί αυτούσιο το σύστημα του Assal στα εδώ δεδομένα;

Θα σου πω τι εννοώ. Στο κέντρο του Assal υπήρχαν μεγάλα δωμάτια, στα οποία οι εκπαιδευόμενοι γιατροί έκαναν μάθημα σε ομάδες ασθενών. Οι αίθουσες ήταν χωρισμένες με έναν καθρέφτη από τον οποίο ο Assalκαι μία ομάδα ψυχολόγων και άλλων ειδικοτήτων παρακολουθούσαν την εκπαίδευση. Στο τέλος της διαδικασίας, ο Assal και οι υπόλοιποι εκπαιδευτές σχολίαζαν, παρατηρούσαν, διόρθωναν τον εκπαιδευόμενο γιατρό ή νοσηλευτή ή επαγγελματία υγείας. Πρέπει να σημειώσουμε ότι τα μαθήματα αυτά απευθύνονταν σε ένα μεγάλο φάσμα επαγγελματιών υγείας και όχι μόνο σε γιατρούς. Καταλαβαίνουμε ότι η εκπαίδευση αυτή γινόταν με πρόγραμμα, μέθοδο και σοβαρότητα.

Στα ελληνικά δεδομένα του τότε και του σήμερα δεν νομίζω ότι έχουμε τη δυνατότητα να μεταφέρουμε αυτούσιο το σύστημα του Assal. Είναι δύσκολο να γίνει εδώ.

O  Bασιλόπουλος λοιπόν θεώρησε ότι θα μπορούσε να ξεκινήσει μία ομάδα, σε πρώτη φάση στις αρχές του ‘90, με λιγότερη ιατρική εκπαίδευση και σε συνεργασία με ψυχολόγο.

Η πρώτη προσπάθεια δεν είχε το αποτέλεσμα που θα ήθελε. Στα μέσα της δεκαετίας του ’90, γύρω στο ΄96-97, στήνει την πρώτη ομάδα, όπου αποφασίζει ο πρώτος χρόνος να αφιερώνεται σε ιατρική εκπαίδευση και μετά τον δεύτερο χρόνο με την συναίνεση των μελών της ομάδας να έρχεται στην ομάδα και ψυχολόγος.

Την πρώτη χρονιά, λοιπόν, εκπαιδεύονταν τα μέλη της ομάδας γύρω από ιατρικά θέματα για τη διαχείριση της υπεργλυκαιμίας, της υπογλυκαιμίας, τη δράση των ινσουλινών την αναλογία υδατρανθράκων/ινσουλίνης κ.λπ.  Θα πρέπει να πούμε ότι εκείνη την εποχή οι ινσουλίνες δεν ήταν όπως οι σημερινές.  Οι ινσουλίνες μακράς διάρκειας, π.χ.Lente ή ΝPH, είχαν διαφορετικές δράσεις. Είχαν καμπύλες/κορυφώσεις,  στοιχεία που απεικονίζονταν σε γραφήματα.

Όμως ο ασθενής δεν είναι υποχρεωμένος να γνωρίζει ούτε γραφήματα, ούτε να διαβάζει στατιστικά δεδομένα. Ο εκπαιδευτής γιατρός λοιπόν καλείται να του τα δείξει όλα με απλά και κατανοητά λόγια.

Από τον δεύτερο χρόνο αναλαμβάνει ρόλο και ο ψυχολόγος. Εκεί ξεδιπλώνεται η σχέση του διαβήτη, με την προσωπικότητα του ατόμου. Πως ο διαβήτης επηρεάζει την ζωή του διαβητικού στην καθημερινότητά του, στο εργασιακό του περιβάλλον, στην οικογένειά του, στις συντροφικές του σχέσεις σε κάθε δραστηριότητα της καθημερινής του ζωής.

Να φέρω ένα παράδειγμα. Υπήρχαν διαβητικοί που στον πρώτο χρόνο της ομάδας κατέθεταν ότι έχουν δυσκολία να δημιουργήσουν συντροφική σχέση εξαιτίας του διαβήτη. Τους ίδιους ανθρώπους τους βλέπαμε μετά από δύο τρία χρόνια παρακολούθησης της ομάδας να έρχονται και να μας λένε ότι έχουν βρει τον /την σύντροφό τους ή και να  φέρνουν το προσκλητήριο γάμου!!!

Αυτό οφείλονταν και στην εθελοντική δουλειά που προσέφεραν στις ομάδες οι ψυχολόγοι που έλαβαν μέρος σεαυτές. Η  Αμαλία Ατσαλάκη, που συμμετέχει μέχρι σήμερα, στα πρώτα χρόνια η Δήμητρα Σιούσιουρα, ο Μιχάλης Καλλιφρονάς και τελευταία χρόνια ο Κωνσταντίνος Λουκίδης.

Ο Χάρης προχώρησε σε προσπάθειες εκπαίδευσης των ειδικευόμενων του Τμήματος στην λογική και την κουλτούρα της ομαδικής εκπαίδευσης ασθενών. Δυστυχώς όμως λόγω του φόρτου εργασίας και στην διαχρονική υποστελέχωση των Διαβητολογικών Κέντρων, αυτή η προσπάθεια δεν θα μπορούσε να είναι συστηματική και σε καθημερινή βάση.

DL: Αυτό ακριβώς ήθελα να σε ρωτήσω. Όλα αυτά γίνονται σε ένα Δημόσιο Σύστημα Υγείας που ήταν χτισμένο σε πήλινα πόδια. Άλλωστε αυτό φάνηκε και στα χρόνια της οικονομικής κρίσης. Οπότε αυτό μπορούμε να πούμε ότι ήταν ένας άθλος και από μέρους του Βασιλόπουλου και από μέρους όσων το συνεχίζουν σήμερα.

Αυτή η προσπάθεια έγινε από τον Χάρη και από τους συνεργάτες του που συνεχίζουν τις ομάδες της εκπαίδευσης προσαρμοσμένες στη δική τους προσωπικότητα και κουλτούρα, όπως και από άλλους γιατρούς δημόσιους και ιδιώτες που λειτουργούν ομάδες εθελοντικά και μόνο εθελοντικά. Ειδικά για τους νοσοκομειακούς γιατρούς, όπως ο Χάρης, αυτό γίνονταν μετά το ωράριο εργασίας τους. Ο Χάρης παρέμενε μετά από το ωράριο εργασίας του για να λειτουργήσουν  οι ομάδες εκπαίδευσης κι   έκλεινε την πόρτα του ιατρείου αργά το βράδυ.

DL: Πριν από λίγο αναφερθήκαμε στην εποχή των ινσουλινών μακράς διάρκειας Lente,NPH. Είναι κατανοητή η ανάγκη εκπαίδευσης για τα πολύπλοκα συστήματα του παρελθόντος. Εγώ έχω ζήσει την εποχή που βράζαμε τη σύριγγα στην κατσαρόλα! Δεν υπήρχαν ούτε σύριγγες μίας χρήσης. Τώρα είμαστε στην εποχή της αλματώδους εξέλιξης της ιατρικής τεχνολογίας. Σε λίγο θα φοράμε την αντλία που φέρεται να λειτουργεί σαν τεχνητό πάγκρεας. Δικαιολογημένα θα αναρωτηθεί ένας νεοδιαγνωσμένος διαβητικός, ποια η χρησιμότητα της εκπαίδευσης τώρα;

Κανείς δεν αμφισβητεί το γεγονός ότι η ζωή σας γίνεται πιο εύκολη με την εξέλιξη της ιατρικής τεχνολογίας.Όμως σαν παράδειγμα να αναφέρω το εξής. Βλέπουμε ασθενείς που φορούν την αντλία και διαπιστώνουμε ότι κάποιοι από αυτούς αμελούν ή ξεχνούν να αλλάξουν τον καθετήρα στο χρόνο που επιβάλλεται.

Επίσης πρέπει να πούμε ότι η τεχνική εκπαίδευση δεν αντικαθιστά τη θεραπευτική εκπαίδευση εξατομικευμένη ή μέσω των ομάδων. Αντίθετα,εάν η τεχνική εκπαίδευση πιαστεί χέρι με χέρι με την ομαδική θεραπευτική εκπαίδευση ή εάν θέλεις και την ατομική εκπαίδευση του διαβητικού τότε θα έχουμε το επιθυμητό και άριστο αποτέλεσμα.

Ειδικά μέσα στην ομάδα τα μέλη αλληλεπιδρούν το ένα με το άλλο. Μέσα στην ομάδα ακούς ανθρώπους που έχουν τα ίδια τα προβλήματα. Βέβαια μπορεί να έχουν τα ίδια προβλήματα αλλά ο καθένας να τα αντιμετωπίζει με διαφορετικό τρόπο. Αυτή η ανταλλαγή των απόψεων μπορεί να βοηθήσει κάποιο μέλος να προχωρήσει ένα βήμα παραπέρα. Αυτό είναι το κέρδος.

Η διαφορά μεταξύ της εξατομικευμένης προσέγγισης και της ομαδικής συνίσταται στο εξής στοιχείο. Εγώ ως γιατρός θα προσπαθήσω να προσεγγίσω το θέμα. Όμως ότι και να πω εγώ σε μία ατομική συνεδρία θα υπάρχει έστω και σε μικρό βαθμό η λογική του «Πάπα» που κοιτάει τον ασθενή από καθ’ έδρας. Εάν ο ασθενής δεν μπορεί να δεχτεί αυτά που του λέω ,εγώ ως γιατρός , δεν μπορώ να του προτείνω με ευκολία να επισκεφθεί ψυχολόγο. Ενώ στην ομάδα έχουμε ανταλλαγή απόψεων, η οποία βοηθάει πολύ περισσότερο τα μέλη της να αποδεχθούν τις καταστάσεις. Και αυτό γίνεται ακόμα πιο εύκολο με την παρουσία του ψυχολόγου.

Όσο φιλική και να είναι η προσέγγιση του γιατρού ο ασθενής μπορεί να μην δεχτεί αυτά που προτείνονται. Έχουμε ασθενείς που μπορεί να μην ξανάρθουν. Γνωρίζουμε ασθενείς,οι οποίοι τα βλέπουν βουνό και τα παρατάνε. Στην ομάδα η σχέση είναι διαφορετική. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι άτυπα οι σχέσεις στηρίζονται στην ισοτιμία. 

Για να κατανοήσετε τι θέλω να πω θα σας αναφέρω πάλι την μέθοδο του Αssal. Ο Assal στην Γενεύη είχε ως υποχρεωτική τη συνέντευξη του ασθενή με τον ψυχολόγο. Εκεί δεν υπήρχε η διαπραγμάτευση «πάω, δεν πάω». Εδώ ο ψυχολόγος στα διαβητολογικά κέντρα είναι πολυτέλεια. O νοών…νοείτο.

DL: Ειδοποιός διαφορά του Βασιλόπουλου με άλλους θεραπευτές ήταν η προσπάθειά του να μην προτάξει τον φόβο ως μέσο για να αποφασίσει ο ασθενής να ρυθμιστεί.

Μα η προσπάθεια του Χάρη να εισάγει την κουλτούρα της εκπαίδευσης και να μάθει τον ασθενή να διαχειρίζεται την πάθησή του απομακρύνει τον φόβο. Η εκπαίδευση προάγει την γνώση. Γνώση και φόβος είναι διαμετρικά αντίθετες έννοιες. Η αντιμετώπιση που είχε με τους ασθενείς ήταν ολότελα διαφορετική ειδικά στην δεκαετία του 1990.

DL: Θυμάμαι πολύ καλά τι θέλετε να πείτε γιατί το έχω ζήσει. Ήταν η εποχή του «δεν και μην». Εάν φας αυτό, εάν τα σάκχαρα είναι υψηλά θα τυφλωθείς, εάν ….εάν…εάν. Όμως ας φύγουμε από το παρελθόν. Θα ήθελα να μου πείτε εάν μπορεί στο μέλλον να ανοίξει κάποια χαραμάδα φωτός για την εκπαίδευση των διαβητικών σε ομάδες στα Διαβητολογικά Κέντρα του Δημόσιου Συστήματος Υγείας.

Κοιτάξτε το βλέπω δύσκολο. Αυτή τη στιγμή έχουμε θέμα στελέχωσης των Διαβητολογικών Ιατρείων και Κέντρων. Έχουμε συνταξιοδοτήσεις, αποχωρήσεις συναδέλφων και επομένως οργανικές θέσεις που μένουν κενές.

Ας πούμε ότι ένας νέος συνάδελφος θέλει να ξεκινήσει μία τέτοια προσπάθεια. Πως θα στήσει και με ποιο στελεχιακό δυναμικό την ομάδα; Ψυχολόγους δεν έχουμε. Στα νοσοκομεία δεν έχουμε διατροφολόγους εξειδικευμένους στη μέτρηση υδατανθράκων για τη χορήγηση ινσουλίνης. Εμείς οι γιατροί δεν μπορούμε να σας πούμε πόσα γραμμάρια έχει ένα φρούτο. Εν ‘ ολίγοις θέλω να πω ότι οι ομάδες εκπαίδευσης λειτουργούν με διάφορες ειδικότητες επαγγελματιών υγείας. Δεν φθάνει μόνο ένας γιατρός που έχει τη διάθεση να το παλέψει. Επίσης, αυτή η διαδικασία δεν είναι θεσμοθετημένη. Εάν είχε γίνει θεσμός η λειτουργία ομάδων εκπαίδευσης για τους διαβητικούς και αν θέλετε για τα χρόνια νοσήματα θα μιλάγαμε με διαφορετικούς όρους για το εν λόγω θέμα.

Αυτή η τελευταία φράση της Βάνιας Βλασοπούλου μπορεί να μην δείχνει ένα αισιόδοξο  μέλλον. Όμως από όλα αυτά που ειπώθηκαν μπορεί να μείνει χαραγμένο βαθιά μέσα μας ότι «Η εκπαίδευση είναι μία διαδικασία αναγκαία για την αυτορρύθμιση και τον αυτοέλεγχο μιας τόσο απαιτητικής πάθησης όπως είναι ο διαβήτης. Η εκπαίδευση του διαβητικού και δη η ομαδική εκπαίδευση δεν είναι πολυτέλεια».

Η εμπειρία της διαβητικής κοινότητας μας δείχνει ότι πρέπει να έχουμε στόχους. Να τους θέτουμε, να τους επαναθέτουμε και να έχουμε υπομονή κι επιμονή. Ο σπόρος θέλει χρόνο για να μεγαλώσει και να δώσει καρπούς!

Στην εκδήλωση που διοργανώνει ο Σύλλογος Νέων Ελλήνων Διαβητικών αφιέρωμα στον Χάρη Βασιλόπουλο, στις 10 Νοεμβρίου 2018, ώρα 5-9.30μ.μ, στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων, Ακαδημίας 50, θα  συζητηθούν πολλά και ενδιαφέροντα σχετικά με το ρόλο και τη σημασία της εκπαίδευσης στη διαχείριση της πάθησης του διαβητικού, από πλειάδα ιατρών συνεργατών του αείμνηστου Χάρη Βασιλόπουλου και τους ασθενείς του.