Γράφει ο Γενικός χειρουργός, Δουκάκης Παραδέλλης

Οι χολόλιθοι είναι συμπυκνωμένη χολή που μορφοποιείτε σε λίθους ή σε λάσπη στη χοληδόχο κύστη, η οποία είναι ένα μικρό όργανο σε σχήμα αχλαδιού στη δεξιά πλευρά της κοιλιάς σας, ακριβώς κάτω από το συκώτι σας. Η χοληδόχος κύστη αποθηκεύει ένα πεπτικό υγρό που ονομάζεται χολή που απελευθερώνεται στο λεπτό έντερο σας.

Οι χολόλιθοι κυμαίνονται σε μέγεθος από τόσο μικρό όσο ένας κόκκος άμμου έως μεγάλο όσο μια μπάλα του γκολφ. Μερικοί άνθρωποι αναπτύσσουν μόνο έναν χολόλιθο, ενώ άλλοι αναπτύσσουν πολλές πέτρες στη χολή ταυτόχρονα.

Τα άτομα που εμφανίζουν συμπτώματα από τις πέτρες στη χολή συνήθως χρειάζονται χειρουργική επέμβαση αφαίρεσης χοληδόχου κύστης.

Ποια συμπτώματα εκδηλώνουν οι πέτρες στην χολή

Οι πέτρες στη χολή μπορεί να μην προκαλούν συμπτώματα, εκτός εάν ένας λίθος προκαλέσει απόφραξη. Τότε, τα συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν:

• Πόνο στο άνω δεξιό τμήμα της κοιλιάς σας με ταχεία επιδείνωση
• Επιγαστρικό πόνο στο κέντρο της κοιλιάς σας, ακριβώς κάτω από το στέρνο σας
• Πόνος στην πλάτη ανάμεσα στις ωμοπλάτες σας
• Πόνος στον δεξιό ώμο
• Ναυτία ή έμετος

Ο πόνος στη χολή μπορεί να διαρκέσει αρκετά λεπτά έως μερικές ώρες.

Ποιες είναι οι αιτίες πρόκλησης των λίθων;

Ο σχηματισμός λίθων στη χολή μπορεί να προκύψει όταν:

• Η χολή σας περιέχει πάρα πολύ χοληστερόλη. Κανονικά, η χολή σας περιέχει αρκετές χημικές ουσίες για να διαλύσει τη χοληστερόλη που εκκρίνεται από το συκώτι σας. Αλλά εάν το συκώτι σας εκκρίνει περισσότερη χοληστερόλη από όση μπορεί να διαλύσει η χολή σας, η περίσσεια χοληστερόλης μπορεί να σχηματιστεί σε κρυστάλλους και τελικά σε πέτρες.
• Η χολή σας περιέχει πάρα πολύ χολερυθρίνη. Η χολερυθρίνη είναι μια χημική ουσία που παράγεται όταν το σώμα σας διασπά τα ερυθρά αιμοσφαίρια. Ορισμένες καταστάσεις προκαλούν το συκώτι σας να παράγει υπερβολική χολερυθρίνη, συμπεριλαμβανομένης της κίρρωσης του ήπατος, των λοιμώξεων των χοληφόρων οδών και ορισμένων αιματολογικών διαταραχών. Η περίσσεια χολερυθρίνης συμβάλλει στον σχηματισμό χολόλιθων.
• Η χοληδόχος κύστη δεν αδειάζει σωστά. Εάν η χοληδόχος κύστη σας δεν αδειάζει εντελώς ή αρκετά συχνά, η χολή μπορεί να συγκεντρωθεί πολύ, συμβάλλοντας στον σχηματισμό χολόλιθων.

Ποιοι είναι οι τύποι χολολίθων;

Οι τύποι χολόλιθων που μπορούν να σχηματιστούν στη χοληδόχο κύστη περιλαμβάνουν:

• Πέτρες χοληστερόλης. Ο πιο κοινός τύπος χολόλιθου, που ονομάζεται χοληστερόλη, εμφανίζεται συχνά ως κιτρινόχροος. Αυτοί οι χολόλιθοι αποτελούνται κυρίως από αδιάλυτη χοληστερόλη, αλλά μπορεί να περιέχουν και άλλα συστατικά.
• Πέτρες χρωστικών ουσιών. Αυτές οι σκούρες καφέ ή μαύρες πέτρες σχηματίζονται όταν η χολή σας περιέχει υπερβολική χολερυθρίνη.

Ποιοι προδιαθεσικοί παράγοντες αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης των χολόλιθων;

Παράγοντες που ενδέχεται να αυξήσουν τον κίνδυνο για πέτρες στη χολή είναι οι εξής:

• Το γυναικείο φύλλο
• Ηλικία 40 ετών και άνω
• Συγκεκριμένες Φυλές (Ινδιάνος, Ισπανοί μεξικανικής καταγωγής)
• Υπέρβαροι ή παχύσαρκοι
• Καθιστική ζωή
• Εγκυμοσύνη
• Κατανάλωση τροφών πλούσιες σε λιπαρά
• Δίαιτα υψηλής χοληστερόλης
• Δίαιτα χαμηλή σε φυτικές ίνες
• Παρουσία οικογενειακού ιστορικού χολολιθίασης
• Πάσχον από διαβήτη
• Παρουσία ορισμένων αιματολογικών διαταραχών, όπως δρεπανοκυτταρική αναιμία ή λευχαιμία
• Απώλεια βάρους σε σύντομο χρονικό διάστημα
• Λήψη φαρμάκων που περιέχουν οιστρογόνα, όπως από του στόματος αντισυλληπτικά ή φάρμακα ορμονοθεραπείας
• Έχοντας ηπατική νόσο

Ποιες επιπλοκές μπορούν να προκύψουν;

Οι επιπλοκές των χολόλιθων μπορεί να περιλαμβάνουν:

• Φλεγμονή της χοληδόχου κύστης. Όταν μετακινηθεί ο χολόλιθος στον αυχένα της χοληδόχου κύστης μπορεί να προκαλέσει φλεγμονή της χοληδόχου κύστης (χολοκυστίτιδα). Η χολοκυστίτιδα μπορεί να προκαλέσει έντονο πόνο και πυρετό.
• Απόφραξη του κοινού χοληδόχου πόρου. Οι χολόλιθοι μπορεί να μπλοκάρουν τους σωλήνες (αγωγούς) μέσω των οποίων η χολή ρέει από τη χοληδόχο κύστη ή το συκώτι σας προς το λεπτό έντερο. Μπορεί να προκύψει έντονος πόνος, ίκτερος και μόλυνση του χοληδόχου πόρου.
• Απόφραξη του παγκρεατικού πόρου. Ο παγκρεατικός πόρος είναι ένας σωλήνας που εκτείνεται από το πάγκρεας και συνδέεται με τον κοινό χοληδόχο πόρο λίγο πριν εισέλθει στο δωδεκαδάκτυλο. Οι παγκρεατικές εκκρίσεις, που βοηθούν στην πέψη, ρέουν μέσω του παγκρεατικού πόρου.

Ένας χολόλιθος μπορεί να προκαλέσει απόφραξη στον παγκρεατικό πόρο, που μπορεί να οδηγήσει σε φλεγμονή του παγκρέατος (παγκρεατίτιδα). Η παγκρεατίτιδα προκαλεί έντονο, συνεχή πόνο στην κοιλιά και συνήθως απαιτεί νοσηλεία.

• Καρκίνος της χοληδόχου κύστης. Τα άτομα με ιστορικό χολόλιθων έχουν αυξημένο κίνδυνο καρκίνου της χοληδόχου κύστης. Αλλά ο καρκίνος της χοληδόχου κύστης είναι πολύ σπάνιος, επομένως, παρόλο που ο κίνδυνος καρκίνου είναι αυξημένος, η πιθανότητα καρκίνου της χοληδόχου κύστης είναι ακόμα πολύ μικρή.

Πως μπορείτε να προλάβετε την εμφάνισή τους;

Μπορείτε να μειώσετε τον κίνδυνο εμφάνισης χολόλιθων εάν:

• Μην παραλείπετε γεύματα. Προσπαθήστε να τηρείτε τις συνήθεις ώρες των γευμάτων σας κάθε μέρα. Η παράλειψη γευμάτων ή η νηστεία μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο χολόλιθων.
• Χάστε βάρος αργά. Εάν πρέπει να χάσετε βάρος, προχωρήστε αργά. Η γρήγορη απώλεια βάρους μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο χολολιθίασης. Στόχος να χάσετε 1 ή 2 κιλά (περίπου 0,5 έως 1 κιλό) την εβδομάδα.
• Τρώτε περισσότερα τρόφιμα πλούσια σε φυτικές ίνες. Συμπεριλάβετε περισσότερα τρόφιμα πλούσια σε φυτικές ίνες στη διατροφή σας, όπως φρούτα, λαχανικά και δημητριακά ολικής αλέσεως.
• Διατηρήστε ένα υγιές βάρος. Η παχυσαρκία και το υπερβολικό βάρος αυξάνουν τον κίνδυνο χολολιθίασης. Εργαστείτε για να επιτύχετε ένα υγιές βάρος μειώνοντας τον αριθμό των θερμίδων που καταναλώνετε και αυξάνοντας την ποσότητα της σωματικής δραστηριότητας που κάνετε. Μόλις επιτύχετε ένα υγιές βάρος, εργαστείτε για να διατηρήσετε αυτό το βάρος συνεχίζοντας την υγιεινή διατροφή σας και συνεχίζοντας την άσκηση.

Ποια θεραπεία συστήνεται στην χολολιθίαση;

Η θεραπεία της χολολιθίασης είναι χειρουργική. Οι χολόλιθοι δεν αποβάλλονται από μόνοι τους. Κάποιες περιπτώσεις μπορούν να αντιμετωπισθούν προσωρινά με φαρμακευτική ή διαιτητική αγωγή, όπως μείωση λήψης λιπαρών ουσιών. Αυτή η αγωγή έχει περιορισμένα και προσωρινά ποσοστά επιτυχίας. Τα συμπτώματα συνήθως εξαλείφονται με την αφαίρεση της χοληδόχου κύστεως. Η προσπάθεια αφαίρεσης μόνο των λίθων αφ’ ενός είναι αδύνατη λόγω ανατομίας του οργάνου αλλά και ανώφελη, λόγω του ότι υπεύθυνη για την δημιουργία τους είναι η χοληδόχος κύστη.

Η χειρουργική αφαίρεση της χοληδόχου κύστεως είναι η πλέον κατάλληλη και ασφαλέστερη θεραπεία της χολοκυστίτιδος. Η χολοκυστεκτομή είναι μία από τις πιο διαδεδομένες χειρουργικές επεμβάσεις. Σήμερα, οι περισσότερες επεμβάσεις χολής γίνονται λαπαροσκοπικά ή ρομποτικά. Ο ασθενής σαφώς έχει ελάχιστο μετεγχειρητικό πόνο και γρηγορότερη ανάρρωση απ’ ότι στην κλασική χειρουργική. Οι ασθενείς επιστρέφουν στις κανονικές τους δραστηριότητες πολύ γρήγορα και είναι σε θέση να καταναλώνουν, ακόμα και τροφές που μέχρι πριν από την επέμβαση απαγορεύονταν, χωρίς τον φόβο να συμβεί κάτι.

Πότε χρειάζεται να απευθυνθείτε σε ειδικό

Αναζητήστε άμεση φροντίδα εάν εμφανίσετε σημεία και συμπτώματα σοβαρής επιπλοκής χολόλιθου, όπως:

• Κοιλιακό πόνο τόσο έντονο που δεν μπορείτε να καθίσετε ή να βρείτε μια άνετη στάση
• Κιτρίνισμα του δέρματός σας και του λευκού των ματιών σας (ίκτερος)
• Υψηλό πυρετό με ρίγη